Jak każde udokumentowane złoże kopalin podlega ochronie w myśl ustawy z 27.04.2001 prawo ochrony środowiska, jednak nie ma obowiązku eksploatacji złoża, jeśli kopalina nie jest strategiczna, a kruszywo naturalne strategiczną kopaliną nie jest.
….na terenie Dębna Podhalańskiego (gmina Nowy Targ) planowana jest eksploatacja złoża kruszywa naturalnego w obrębie złoża “Dębno I” przez Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych KRUSZGEO S.A. Mieszkańcy, którzy od ponad 40 lat borykają się z uciążliwościami aktualnie istniejącej na terenie Dębna żwirowni, są przeciwni dalszej ekspansji przedsiębiorstwa na swoich ziemiach i od wielu lat aktywnie prowadzą protesty.
W związku ze złożeniem wniosku o zmianę Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Nowy Targ w celu uruchomienia wydobycia mieszkańcy, właściciele gruntów oraz miłośnicy tych przepięknych terenów rozpoczęli trudną walkę o to, by zachować te tereny w nienaruszonej formie!
Poniższe zdjęcie satelitarne przedstawia usytuowanie złoża “Dębno I”. Po drugiej stronie rzeki Białki ma miejsce aktywna eksploatacja złoża na szeroką skalę we Frydmanie, znajduje się tam już 14 stawów wyrobiskowych. W sąsiednich wioskach - w Nowej Białej oraz w Łopusznej - zlokalizowane są kolejne obszary wydobywcze/żwirownie. Jesteśmy przeciwni dalszej dewastacji tych cennych przyrodniczo terenów!
Jak widać powyżej Dębno to malutka, malowniczo położona wieś na Podhalu, w kotlinie Orawsko-Nowotarskiej, w miejscu gdzie Dunajec i Białka wpadają do jeziora Czorsztyńskiego. Roztaczają się tutaj przepiękne krajobrazy na pobliskie Gorce, Pieniny oraz Tatry, znajduje się tu także unikatowy, drewniany kościółek z XV w. wpisany na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Jest to jedyna wieś gminy Nowy Targ z dostępem do jeziora Czorsztyńskiego… który niestety blokowany jest przez zlokalizowaną tu żwirownie Kruszgeo.
Jak każde udokumentowane złoże kopalin podlega ochronie w myśl ustawy z 27.04.2001 prawo ochrony środowiska, jednak nie ma obowiązku eksploatacji złoża, jeśli kopalina nie jest strategiczna, a kruszywo naturalne strategiczną kopaliną nie jest.
Wniosek obejmuje zmianę obszaru złoża z 42ha na 32ha, uruchomienie eksploatacji na obszarze ok. 16ha, przeznaczenie pasa 10ha pod tereny rekreacyjne oraz pozostawienie w dotychczasowym przeznaczeniu rolnym i leśnym ok. 16.5ha.
Natomiast na samym terenie złoża posiada jedynie ok 17ha, a działki należące do przedsiębiorstwa są rozproszone.
Dębno pod tym względem nie jest wyjątkowe, złoża kruszywa znajdują się również w pobliskim Frydmanie, Krempachach, Nowej Białej czy Łopusznej
Żwirownia blokuje wiosce dostęp do jeziora Czorsztyńskiego skutecznie hamując rozwój turystyki i rekreacji na tym terenie.
Skoro plan zakładał rozwój turystyki i rekreacji w tym rejonie to dlaczego teraz w odległości 150-180m od tych terenów ma być wydobycie?
Złoże “Dębno I” zlokalizowane jest na zachód, w odległości ok. 200m, od funkcjonującego w Dębnie ośrodka wypoczynkowego, w skład którego wchodzi ponad 60 domków letniskowych oraz zaplecze gastronomiczne.
Przedsiębiorstwo Kruszgeo S.A. planuje budowę drogi transportu kopalin, jej wylot do ul. Nowotarskiej zlokalizowany jest w bliskim sąsiedztwie domów mieszkalnych. Jako alternatywę sugerowana jest droga nr 1275 oraz ul. Polna, wzdłuż której istnieje zabudowa mieszkalna. Tymi drogami aktualnie poprowadzona jest ścieżka rowerowa. Droga ta stanowi również dojazd miejscowych rolników do pól uprawnych.
Przedstawiciele firmy Kruszgeo S.A. sugerowali mieszkańcom Dębna tworzenie terenów rekreacyjnych i pod ten cel prowadzili skup działek. Funkcjonująca od ponad 40 lat żwirownia miała zakończyć swoja działalność po ukończeniu budowy Zbiornika Czorsztyńskiego. Firma Kruszgeo S.A. deklaruje eksploatację na obszarze złoża “Dębno I” przez okres 5 lat, w wyniku której powstaną 3-4 stawy powyrobiskowe. Zapewnienia firmy nie są dla mieszkańców wiarygodne.
Zmiany w dokumentach planistycznych gminy Nowy Targ są opiniowane i uzgadniane przez kilkadziesiąt instytucji w tym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska czy Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie.
Ostatnia analiza hydrogeologiczna Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 440 została opracowana w 2011 na zlecenie Państwowego Instytutu Geologicznego. Wówczas nie zakładano dodatkowych terenów eksploatacyjnych, w tym eksploatacji złoża “Dębno I”. Nie ma zatem żadnych badań, które mogłyby dać gwarancję, że eksploatacja nie będzie miała negatywnego wpływu na ten zbiornik. W tym miejscu należy podkreślić, że spływ wód przebiega w kierunku doliny Dunajca, czyli w kierunku mieszkalnej części Dębna. Jeśli dojdzie do zanieczyszczenia wód w wyniku eksploatacji natychmiast odczują to mieszkańcy Dębna. W analizie wykazano, że zbiornik charakteryzuje się niską odpornością na zanieczyszczenia.
Od kilkunastu lat trwają aktywne protesty mieszkańców i przedstawicieli rady sołeckiej wsi Dębno wobec eksploatacji złoża “Dębno I”. Firma Kruszgeo S.A. skupując działki miała świadomość sprzeciwu mieszkańców, który w sposób oficjalny został wyrażony w 2012 roku, kiedy to za żwirownia opowiedziało się zaledwie 50 mieszkańców wobec 200 mieszkańców, którzy byli przeciwko. Przez ten czas strony wypracowały jedyny kompromis, którym miało być złoże “Dębno-Dunajec”. Niestety alternatywne złoże zostało zablokowane w związku z planowanym rozszerzeniem obszaru Natura 2000 “Górny Dunajec”. Aktualnie działania mieszkańców by powstrzymać eksploatację złoża “Dębno I” zostały zintensyfikowane ze względu na fakt złożenia przez firmę Kruszgeo S.A. wniosku o zmianę studium i uruchomienie eksploatacji.
Firma skupując działki świadomie wprowadzała ludzi w błąd - znane są powszechnie historie o planowanej budowie ośrodka wypoczynkowego, uzdrowiska etc. Praktyki wprowadzania ludzi w błąd stosowane są zresztą nadal. Każdy może protestować wobec planowanej dewastacji tych cennych przyrodniczo terenów, ponadto w interesie każdego mieszkańca jest troska o wlasne bezpieczenstwo wobec zagrożenia powodziowego oraz dostęp do wody pitnej.
Złoże podlega eksploatacji tylko wtedy, kiedy dokumenty planistyczne zezwolą na tą eksploatację, a te z kolei takiej zgody dawać nie muszą. Każde udokumentowane złoże podlega ochronie w myśl ustawy z 27.04.2001 prawo ochrony środowiska, jednak nie ma obowiązku eksploatacji złoża, jeżeli kopalina nie jest strategiczna, a kruszywo naturalne strategiczną kopaliną nie jest.
W związku ze zmianą granic złoża “Dębno I” i zmniejszeniu obszaru złoża z 42.2ha na 32.2ha na organach gminy spoczywa obowiązek wprowadzenia zmiany studium korygującej granice złoża, zgodnie z najnowszą decyzja Marszałka Województwa Małopolskiego z 18.10.2022 znak: SR-X.7427.16.2022.BB. Rada Gminy ma 2 lata od wydania ww. decyzji aby wprowadzić zmiany w studium. W ramach tego obowiązku nie ma mowy o równoczesnym udzieleniu zgody na eksploatację.